Truyền thông nhà nước cho biết hôm thứ Sáu rằng ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư Đảng Cộng sản cầm quyền Việt Nam và là chính trị gia quyền lực nhất đất nước, đã qua đời sau nhiều tháng lâm bệnh, hưởng thọ 80 tuổi. 

Báo Nhân Dân đưa tin.“Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nguyễn Phú Trọng qua đời lúc 13h38 ngày 19/7/2024, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 do tuổi già và bệnh hiểm nghèo”, một lễ tang cấp nhà nước sẽ được tổ chức.

Trọng đã thống trị chính trường Việt Nam kể từ năm 2011, khi ông được bầu làm tổng bí thư. Trong nhiệm kỳ của mình, ông đã nỗ lực củng cố quyền lực của Đảng Cộng sản trong hệ thống chính trị độc đảng của Việt Nam. Trong thập kỷ trước khi ông nắm giữ vai trò hàng đầu trong nền chính trị Việt Nam, cán cân quyền lực đã nghiêng nhiều hơn về phía chính phủ do Thủ tướng lúc bấy giờ là Nguyễn Tấn Dũng lãnh đạo.

Sinh năm 1944 tại Hà Nội, Trọng là một nhà tư tưởng Mác-Lênin, có bằng triết học trước khi trở thành đảng viên Đảng Cộng sản ở tuổi 22. Ông coi tham nhũng là mối đe dọa nghiêm trọng nhất trong việc duy trì tính hợp pháp của đảng.

“Một đất nước không có kỷ luật sẽ hỗn loạn và bất ổn,” ông Trọng nói vào năm 2016 sau khi tái đắc cử vào vị trí lãnh đạo đảng. Về mặt chính thức, Việt Nam không có người lãnh đạo cao nhất, nhưng người đứng đầu Đảng Cộng sản theo truyền thống được coi là người có quyền lực nhất.

Ông đã phát động một chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng được gọi là “lò lửa” thu hút cả giới tinh hoa kinh doanh và chính trị. Kể từ năm 2016, hàng nghìn cán bộ đảng đã bị kỷ luật. Trong số đó có các nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Võ Văn Thưởng và nguyên Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Tổng cộng, 8 thành viên Bộ Chính trị đầy quyền lực đã bị cách chức vì cáo buộc tham nhũng, so với con số không có ai trong khoảng thời gian từ năm 1986 đến năm 2016.

Trọng học ở Liên Xô từ năm 1981 đến năm 1983, và có đồn đoán rằng dưới sự lãnh đạo của ông, Việt Nam sẽ xích lại gần Nga và Trung Quốc hơn. Tuy nhiên, quốc gia Đông Nam Á này đã theo đuổi chính sách thực dụng “ngoại giao tre”, một cụm từ mà ông đặt ra để ám chỉ tính linh hoạt của nhà máy, có thể uốn cong nhưng không bị gãy trước những cơn gió ngược đang thay đổi của địa chính trị.

Việt Nam duy trì mối quan hệ truyền thống với nước láng giềng lớn hơn nhiều là Trung Quốc, đang tranh chấp những khác biệt về chủ quyền ở Biển Đông. Nhưng nước này cũng xích lại gần hơn với Hoa Kỳ, nâng mối quan hệ với cựu thù trong Chiến tranh Việt Nam lên vị thế ngoại giao cao nhất, một quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

Nguyễn Khắc Giang, một thành viên thỉnh giảng trong Chương trình Nghiên cứu Việt Nam tại Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, cho biết di sản của Trọng là hỗn tạp, với hậu quả không lường trước được của chiến dịch chống tham nhũng là làm xói mòn các thể chế trong Đảng Cộng sản. Ông nói, các thể chế đảng là nền tảng đảm bảo duy trì sự cân bằng quyền lực giữa các phe phái khác nhau.

“Việt Nam ngày càng giống Trung Quốc, nơi thể chế và chuẩn mực không thực sự quan trọng bằng quyền lực cá nhân”, Giang nói.

Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm được bổ nhiệm làm người tạm quyền đảng vào ngày 18 tháng 7 trong khi Trọng được điều trị sức khỏe yếu. Là quan chức an ninh hàng đầu của Việt Nam, Lâm đã lãnh đạo chiến dịch chống tham nhũng cho đến khi trở thành tổng thống vào tháng 5, khi người tiền nhiệm của ông từ chức sau khi vướng vào chiến dịch này.

Theo một tuyên bố từ văn phòng trung ương, đây là xác nhận chính thức đầu tiên về tình trạng sức khỏe kém của Trọng, Bộ Chính trị đảng đã yêu cầu bà Lâm “chủ trì công việc của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Ban Bí thư”.

Tin đồn về sức khỏe của ông đã lan truyền khắp chính trường Việt Nam kể từ khi ông nhập viện lần đầu vào năm 2019, và gần đây hơn là khi ông tỏ ra vô cùng yếu đuối khi gặp Tổng thống Nga Vladmir Putin.

Cái chết của Trọng để lại một khoảng trống chính trị ngày càng lớn ở Việt Nam. Mặc dù nhiều người cho rằng ông Lâm có khả năng sẽ là tổng bí thư tiếp theo, nhưng Giang dự đoán “một thời điểm rất bất ổn” trong nền chính trị Việt Nam vì các chuẩn mực và thể chế điều hành đất nước “rất lung lay”.

////////////