Trong phiên luận tội mang tính lịch sử của Hoa Kỳ, 56 vị thượng nghị sĩ bao gồm 50 của đảng dân chủ và 6 vị đảng cộng hòa đã bỏ phiếu để công nhận tính hợp hiến trong việc luận tội một cựu tổng thống.
Điều 3 trong tu chính án số 14 hiến pháp Hoa Kỳ ghi rõ: “Không có bất cứ một thượng nghị sĩ hay dân biểu, hay tổng thống và phó tổng thống, hay giữ bất cứ chức vụ trong văn phòng, dân sự hay quân đội, phục vụ cho nước Mỹ, hay tiểu bang, là những người từng thề là một thành viên của quốc hội hay một viên chức chính phủ, hay là một thành viên của bất cứ chính quyền tiểu bang, hay người lãnh đạo, hay thành viên của tư pháp, để hỗ trợ hiến pháp Hoa Kỳ, mà lại tham gia vào vụ nổi dậy hay phản loạn chống lại nước Mỹ, hay ám trợ cho kẻ thù. Quốc hội cần bỏ phiếu ⅔ mỗi viện để tước bỏ quyền lực.”
Trong điều 3 này, hiến pháp không ghi rõ là người tổng thống bị luận tội, có phải là tổng thống hiện thời hay tổng thống đã ra đi hay không, đó cũng là lý do mà trong phiên luận tội hôm Thứ Ba vừa qua, quốc hội đã mời các chuyên gia về hiến pháp để giải thích rõ điều 3 hiến pháp này, qua đó, họ khẳng định, ngay cả một vị tổng thống đã mãn nhiệm vẫn bị luận tội nếu như vị tổng thống đó tham gia hay can dự vào tiến trình lật đổ chính quyền.
Trước khi đưa các chuyên gia về hiến pháp ra trình bày, quốc hội đã cho chiếu những đoạn video từ vụ tấn công tòa nhà quốc hội, để dùng làm bằng chứng cho hành động của cựu TT Trump, khích động dân chúng, kéo về tòa nhà quốc hội nổi loạn và lật đổ giới lập pháp, chỉ vì họ đã thất bại trong việc mang lại kết quả chiến thắng trong cuộc bầu cử 3 tháng 11 năm 2020.
Phiên luận tội tổng thống Hoa Kỳ, cũng tương tự như các phiên tòa dân sự hay quân đội, có nghĩa là có 3 thành phần bao gồm bị can, trong trường hợp này là cựu TT Trump, phe công tố, tức quốc hội, và luật sư biện hộ đại diện cho ông Trump. Theo các phân tích gia chính trị, nếu luật sư đại diện cho ông Trump có thời gian chuẩn bị và nếu họ có khả năng biện luận tốt về hiến pháp, có thể họ đã thuyết phục được ít nhất là 6 thượng nghị sĩ đảng cộng hòa không bỏ phiếu, tuy nhiên nhóm luật sư đại diện cho ông Trump chỉ có 1 tuần để chuẩn bị, họ không tìm đủ các yếu tố để chứng minh được đây là phiên tòa bất hợp hiến. Điều khó cho luật sư của TT Trump là họ vẫn bị ông Trump áp lực là cần đưa ra yếu tố, ông bị gian lận bầu cử, đây là lý do mà nhóm luật sư thứ nhất bỏ cuộc vì họ không thể tìm ra các bằng chứng để chứng minh cuộc bầu cử bị gian lận. Phía luật sư của TT Trump có đưa chi tiết của điều 3 hiến pháp ra để giải thích là không thể luận tội và truất phế người tổng thống đã rời nhiệm sở, nhưng yếu tố này đã bị các chuyên gia hiến pháp phản bác bằng nhưng bằng chứng mang tính lịch sử đầy thuyết phục.
Nguồn tin cho biết, TT Trump đã rất giận dữ nhóm luật sư đại diện cho ông, khi họ thất bại để thuyết phục được quốc hội bác bỏ tính hiến pháp. Sau khi bỏ phiếu đa số để công nhận tính hiến pháp, phiên luận tội tiếp nối và để liệu xem, với những bằng chứng trong vụ tấn công tòa nhà quốc hội, liệu rằng có 17 thượng nghị đảng cộng hòa đồng ý để kết tội ông Trump hay không. TNS Mitch McConnell hiện là lãnh tụ khối thiểu số tại Thượng Viện ra chỉ dấu với các đồng viện rằng, việc bỏ phiếu để kết tội TT Trump là một hành động của tâm thức, và ngay cả những người từng chống lại tính hợp hiến của vụ luận tội này cũng nên bỏ phiếu để kết tội TT Trump. Tuy nhiên cá nhân ông lại bỏ phiếu không công nhận tính hợp hiến của phiên luận tội.
Hoàng Trọng Thụy tường trình cho đài LSTV
