HTT: California và 6 tiểu bang miền Tây khác chỉ còn chưa đầy 60 ngày để thực hiện một công việc khó thành hiện thực, đó là phải đạt được một thỏa thuận đa chiều để giảm đáng kể lượng nước tiêu thụ từ sông Colorado, hiện đang rơi xuống mức thấp nguy hiểm. Nếu họ không làm như vậy, chính phủ liên bang sẽ làm điều đó cho họ.
Một tối hậu thư của Cơ quan thu hồi liên bang đưa ra vào tháng trước, được thúc đẩy bởi sự sụt giảm nghiêm trọng do biến đổi khí hậu gây ra trong mực nước tại các hồ chứa lớn nhất của nước Mỹ, mở trở lại hồ sơ của nhiều năm thỏa thuận phức tạp và tranh chấp chính trị giữa các cộng đồng có nguồn lợi kế phụ thuộc vào dòng sông Colorado. Hạn chót 60 ngày này thể hiện một thời điểm quan trọng đối với vùng Tây Nam khô cằn, nơi phải nhanh chóng giải quyết vấn nạn đã kéo dài hàng chục năm qua.
Mặc dù đang lâm vào tình trạng hạn hán trầm trọng trong hơn 20 năm qua, nhưng phần lớn, California đã tránh được việc cắt giảm việc lấy nước từ sông Colorado. Nhưng hiện tại mực nước hồ chứa ở California đã giảm mạnh, chính phủ tiểu bang phải buộc phải sử dụng ít nước hơn, một viễn cảnh sẽ chỉ làm căng thẳng thêm một nơi đã yêu cầu cư dân ở một số vùng ngừng tưới cỏ và cần tắm ngắn hơn, đồng thời tiết kiệm nước ít nhất 25%.
Thung lũng Imperial của California, với những vùng đất nông nghiệp rộng lớn, sử dụng nhiều nước hơn các quận lân cận – và có thể là mục tiêu cho phần lớn các khoản cắt giảm. California cũng sẽ phải đối phó với những người sử dụng nước ở Arizona và Nevada, là hai tiểu bang cũng đang đương đầu với tình trạng thiếu nước.
Trong 20 năm qua, khi tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ ràng hơn, các cơ quan quản lý cấp nước ở các tiểu bang miền Tây đã từng đưa ra các thỏa thuận về mức cắt giảm nước, nhưng không đủ. Hiện tại, nguồn cung cấp nước tại Lake Mead và Lake Powell đang ở mức thấp đến mức nguy hiểm, chỉ chiếm hơn một phần tư tổng công suất, đang đe dọa khả năng tạo điện và cung cấp nước của các con đập cho gần 40 triệu người sử dụng.
Ở mức cao nhất, vào những năm 1980, Lake Mead có mực nước cao bằng tòa nhà Empire State ở New York. Giờ đây, mực nước đã giảm gần 200 feet, tương đương 20 tầng, để lộ một vòng màu trắng hoàn toàn xung quanh các bức tường đá.
Thực tế mới sẽ buộc khu vực này phải thay đổi nguồn nước đã phụ thuộc hàng thế kỷ, và trong một số trường hợp, đưa ra những lựa chọn khó khăn chắc chắn sẽ gây tranh cãi trên toàn quốc – chẳng hạn như có nên tiếp tục trồng cỏ để làm thức ăn cho gia súc, hay chuyển đổi sang các loại cây trồng chịu hạn tốt hơn. Các điều khoản được đưa ra trong những tuần tới có thể đưa ra một kế hoạch chi tiết mới về cách liên bang phải thích ứng với thực tế ngày càng khó khăn của biến đổi khí hậu.
Tại Arizona, một nơi đang phải chịu gánh nặng của việc cắt giảm nước theo các thỏa thuận trước đây, các nhà đàm phán cho biết những người sử dụng nước cũng muốn các tiểu bang khác phải cùng gánh vác.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán – trước đó là cuộc chiến tranh giành quyền lấy nguồn nước kéo dài cả thế kỷ chắc chắn sẽ rất khó khăn. Các cơ quan quản lý cấp nước cũng phải đối mặt với áp lực chính trị của chính họ tại tiểu bang, từ các ngành công nghiệp, nông dân, bộ lạc và gia đình, những người sẽ chịu ảnh hưởng từ kết quả đàm phán sắp tới.
Hoàng Trọng Thụy tường trình cho đài LSTV
